مسجدسلیمان یکی از شهرهای بختیاری نشین استان خوزستان ایران است. این شهر مرکز شهرستان مسجد سلیمان است. عملیات استخراج نفت، برای نخستین بار در خاورمیانه در سال ۱۹۰۸ میلادی توسط کنسرسیوم دارسی از این شهر و با چاه شماره یک، در میدان نفتی مسجد سلیمان آغاز گردید.
روستاهای اندیکا، لالی، عنبر، هفت شهیدان و گلگیراز بخشهای تابعه اطراف این شهر بودند؛ که در چند سال اخیر بخشهای اندیکا و لالی به شهرستان تغییر یافتهاند. از دیدنیهای این شهر میتوان به اولین چاه نفتی در خاورمیانه دامنه کوه آسماری، تفرجگاه تمبی، گُلگیر، معبد سرمسجد و معبد برد نشانده اشاره کرد. یکی از عوامل گسترش شهر مسجدسلیمان، اکتشاف نفت در این منطقه بود.
رودخانهها
مهمترین رودخانه مسجدسلیمان، رود کارون میباشد که از کوههای زاگرس سرچشمه میگیرد و پس از عبور از سدهای شهید عباسپور و مسجدسلیمان از کنار شهر میگذرد. همچنین رودخانه تمبی در جنوب شهر وجود دارد که در ساحل رودخانه پارکها و تفریحگاههایی ساخته شده که از جاذبههای گردشگری شهر بهشمار میروند.
کوهها
بلندترین ارتفاعات استان خوزستان در شهرستان مسجدسلیمان قرار دارد. این ارتفاعات در مناطق شمال و شمال شرقی شهرستان و در منطقه توریستی اندیکا واقع شدهاند. مرتفعترین قله در محدوده شهرستان مسجدسلیمان، کوه کینو با ارتفاع ۳۷۱۰ متر است.[نیازمند منبع] دیگر کوههای بلند مسجدسلیمان عبارتند از لیله، تاراز، منار، دلا، آلا، ادیو، شوه، لندر، دلی و آسماری.
اگر بگوییم این شهر نخستین شهر صنعتی ایران میباشد گزاف نگفتیم. وجود اولین چاه نفت خاورمیانه، اولین پالایشگاه نفت خاورمیانه، اولین کارخانه گوگردسازی، اولین کارخانه تولید برق و … خود گواه بر این مدعاست. هماکنون مسجدسلیمان در بخش صنعت یکی از قطبهای صنعت ایران است. این شهر دارای کارخانجات صنعتی عظیمی از جمله: کارخانه تولید سیمان کارون مسجدسلیمان، سد و نیروگاه مسجدسلیمان که در سال ۱۳۹۲ برای سومین سال پیاپی رتبه اول را در تولید برق کسب کرد، شرکت بهرهبرداری نفت و گاز مسجدسلیمان یکی از ۵ شرکت تابعه مناطق نفت خیز جنوب میباشد که گستردگی آن از ایذه تا ایلام و خرمآباد میرسد، کارخانجات تانکسازی شهید فرخنیا، پالایشگاه گاز مسجدسلیمان، پتروشیمی بزرگ مسجدسلیمان، کارخانجات آلومینیومسازی و … به علاوه اینکه این شهر دارای یک شهرک صنعتی عظیم میباشد که در آن کارخانجات بزرگ و کوچکی از جمله تولید آرد، سوسیس، ماکارونی، صنایع پلاستیک، گونی بافی و … میباشد.
نام محلهها
باشگاه مرکزی:ورودی مسجدسلیمان
- سرمسجد (به سکون ر): این محله به علت آثار باستانی[۵] که روی تپهای بالای آن وجود دارد و منسوب به سلیمان است، سرمسجد نامیده شد. نامگذاری مسجدسلیمان در دیماه ۱۳۰۳ شمسی هم به علت همین آثار میباشد.[۶]
- نمرهیک: مرکز شهر مسجدسلیمان است و به علت وجود «چاه شماره یک» (اولین چاه نفت ایران-خاورمیانه) در این محله، به این نام معروف شد.
- کلگه: به علت وجود تپهای باستانی به نام «کلگه زرین» یا کلگه زری، کلگه نامیده شده و از اولین محلههای است که قدمت باستانی دارد و در تشکیل شهر مسجد سلیمان سهم بسزایی داشتهاست.
- هوانیروز
- تلخاب (به فتح ت)
- نفتک (به فتح ت)
- باغ چشمهعلی (به سکون ه)
- باشگاه سوارکاران
- چهاربیشه
- نصیرآباد
- کولرشاپ Cooler Shop: نام خود را ازیکی از ادارات شرکت نفت گرفتهاست.[۷]
- ریل وی یا Rail Way: به خاطر وجود یکی از ایستگاههای قطار در این محله به این اسم نامیده شدهاست.
- بازار چشمهعلی (به سکون ه): در گذشته چشمهای با همین نام در این محله وجود داشتهاست.[۸] همچنین بازارچه قدیمی در این محله احداث شد که از رونق خوبی برخوردار بود و اکثر ساکنان محلات شمالی شهر برای تهیه مایحتاج خود به آنجا میرفتند. با زار چشمه علی بعلت وجود چندین مدرسه قدیمی، شعبه قدیمی بانک ملی، زبانکده، بهداری، کودکستان، بازارچه، باشگاه، پارک جنگلی و خانههای سازمانی نفت و ارتش، از قدیم یکی از امنترین و بهترین محلات شهر بودهاست.
- لین اصفهانیها (به کسر ل و سکون ی – LANE)
- محله حسین قصاب (مال گندلیها – به فتح گ، سکون ن، و فتح د): که در دوران حکومت محمدرضا شاه پهلوی به کوی کاوه مشهور بودهاست و هنوز در فیشهای آب و برق نام کوی کاوه نوشته میشود و نامهای پیش گفته فقط جنبه شفاهی دارند.
- لین هندیها: درابتدا محل اقامت کارکنان هندی بوده و اکنون کاملاً از بین رفتهاست.
- دره گلگیریها (به ضم گ اول)
- مال جونکی (به سکون ل)
- سرکورهها (کوی شهید موسوی) که بعلت وجود معدن گچ و کورههای گچ پزی به این اسم نامگذاری شد.
- مال شنبه (کوی شهید لرستانی – به سکون ل)
- پنج بنگله (به فتح ب، سکون ن و گ و کسر ل)
- هشت بنگله (بنگله به خانههای ویلایی لوکس کارمندان عمدتاً خارجی شرکت نفت که به همراه خانوادههایشان در آنها زندگی میکردند، گفته میشود)
- شاهنشین (به سکون ه)
- مالکریم (به سکون ل)
- نمره یازده
- درهاشکفت: محلیها آن را دراشکفت (به فتح د، کسر ر، سکون ش، و ضم ک) میخوانند. اشکفت در گویش بختیاری به معنی غار است.
- نمرهدو
- پانسیون خیام
- سی برنج (C.Branch) به معنی بخش C یا منطقهٔ C.
- کمپ کرسنت (Camp Crescent) که کرسنت به معنی تپه یا قله میباشد. (نام کمپی که روی تپه ساخته شده)
- اسکاچ کرسنت (ُScotch Crescent)
- کمیک لب کرسنت Chemic Lab: منطقهای که آزمایشگاه شیمیایی نفت در آن احداث شده بود.
- نفتون
- پشتبرج (به کسر ت)
- باغ ملی (به سکون غ)
- افرمبی (به فتح الف و ر): محلهای که پشت گاراژ شرکت نفت، بین باغ ملی و محلهٔ پشت برج قرار دارد. در گذشته در این محله ادارهای با نام ادارهٔ تعمیرات راه و ساختمان منطقه وجود داشتهاست. نام انگلیسی این اداره Field Road Maintenance And Building بوده و حروف اول نام این اداره (F. R. M. B) است. انگلیسیها در آن زمان نام این اداره را به صورت خلاصه یعنی (اف، آر، ام، بی) و با سرعت اِفرَمبی تلفظ میکردند. این نام، بعدها در گویش محلی به افرمبی تغییر کرد.[۹]
- مین آفیس (به کسر م، سکون ی و ن): اداره مرکزی شرکت نفت (Main Office)
- سبزآباد: این محله در مرکز شهر مسجدسلیمان قرار دارد و قسمتی از محلهٔ نمره چهل میباشد. یکی از محلات قدیمی میباشد که در حال حاضر هنرستان شبانهروزی کار و دانش امیرکبیر که در گذشته دانشسرای تربیت معلم بود و قبل از انقلاب هم دبیرستانی مخصوص ادبیات بود و در گذشته بزرگترین هنرستان غرب کشور بود که افراد از شهرها و استانهای مختلف کشور در این مکان تحصیل کرده و آموزش دیدهاند. در حال حاضر قسمتی از این هنرستان به کتابخانه عمومی شهید بهنام محمدی تبدیل شدهاست.
- نمرهچهل
- پشت کوه
- درهخرسان
- بازار شوشتریها
- درهٔ سوکیاس
- نمرههشت
- بیبی یان (جمع بیبی):که در گذشته بسیاری از کارخانهها و پالایشگاهها در آن فعالیت میکردند
- ظلم آباد
- مرغ آباد
- شیخآباد
- شالوا
- لین فرهنگیان
- مال بالا عیدی مختار
- چهارراه خانعلی طاهری
- خواجهآباد
- نفتآباد
- تمبی (به کسر ت و سکون م و ب): از مناطق قدیمی و در فاصلهای نسبتاً دور از شهر و در کنار رودخانهٔ فصلی به همین نام قرار دارد.
ثبت دیدگاه